تحقیق و پژوهش

به نام خدا

زندگی نامه ی  محمد زکریای رازی

?251ه.ق-313ه.ق

ابوبکر محمد رازی،فرزند زکریا در ماه شعبان سال 251ه.ق و در شهر ری متولد شد.

نان وی محمد و نام پدرش زکریا و کنیه اش ابو بکر است؛در دوران نوجوانی،رازی با موسیقی روحش را پروراند و به طور تخصصی به نواختن نی یا عود پرداخت،سپس به کیمیا گری گرایش یافت؛کنجکاوی ، میلِ رازی به دانستن و گرایش رازی به کیمیا برای تحقق رویاهایش،او را به سوی حقیقتی جهت داد که علم شیمی نام گرفت.

رازی حدوداً 40 ساله بود که برای درمان التهاب چشمانش که ناشی از کار با مواد شیمیایی و بخارات آن ها بود به نزد طبیب رفت و در وقتی با هزینه 500 دیناری مواجه شد،تصمیم به یادگیری طب گرفت.

رازی برای یادگیری طب،ابتدا پیش نیازهایی را در ری آموخت،از جمله ریاضیات،اختر شناسی،مقدمات فلسفه و ادب.

رازی برای ادامه تحصیل طب راهی بغداد شد تا در بهترین دانشگاه زمان خود که به دست ایرانیان ساخته شده بود و خود ایرانیان نیز آن را اداره می کردند،طب را فراگیرد و در همان بغداد به کمال طب دست یافت و از این رو به ریاست بیمارستان معتضدی بغداد منتسب شد؛او سپس به زادگاه خود بازگشت و کار طبابت را در کنار تربیت دانشجو،تألیف کتاب و اداره بیمارستان ری دنبال کرد و با دلسوزی و ملاطفت نسبت به فقرا و بی نوایان،بر خلاف پزشکان هم عصرش که وقت خوود را صرف درمان امرا و پادشاهان میکردند، به درمان مردم عادی میپرداخت و تلاش میکرد تا برای درمان بیماری های آن ها راهی بیابد.

رازی را میتوان بنیانگذار شیمی نوین دانست،چرا که رازی از نخستین افرادی است که مواد را در دو گروهِ فلز و شبه فلز تقسیم کرد؛رازی همچنین در سیستماتیک نیز صاحب نظر بوده است و اجسام را در سه دسته جمادی،نباتی و حیوانی تقسیم بندی کرده است.

علاوه بر کشف الکل و جوهر گوگرد،توانست از ترکیب مس با سرکه،زنگار(استات مس)را تهیه کند و از آن به عنوان ماده ضدّ عفونی کننده استفاده کند.از دستاوردهای دیگر وی روشی است که برای تهیه اسید استفاده می کرد.تهیه اسید نیتریک از نارنج و آرسنیک از زرنیخ و کاربرد آن به عنوان مرگ موش،از دستاورد های دیگر رازی است.

اگرچه رازی در درمان بیمارهایش،درمان دارویی را به عنوان آخرین ابزار دارویی به کار می برد و تلاش می کرد تا با رژیم درمانی بیمار را نجات دهد ود این زمینه،خود او میگوید:(هرگاه طبیبی موفق شد بیمارش را با غذا درمان کند به کمال پزشکی رسیده.)،امّا وی نخستین پزشکی است که به تهیه داروهای آلکالوئیدی پرداخته و بعد از آزمایش آن ها روی نمونه های غیر انسانی،از این داروها نیز در درمان بیمارانش بهره می گرفت.

رازی به دنبال مطالعات بر روی آبله مرغان توانست برای نخستین بار ایمنی اکتسابی را تعریف و توصیف بکند.وی در این باره به این نتیجه رسید که:(زمانی که فردی به این بیماری مبتلا میشود،میتواند آن را به فردی دیگر منتقل کند و اگر از آن نجات یابد،بار دیگر به آن مبتلا نخواهد شد.)

در آموزش پزشکی،رازی با روی آوردت به تشریح جانورانی چون میمون و خرگوش شیوه ای نوین را بنا نهاد؛از دیگر ابداعات وی در پزشکی استفاده از پنبه است،وی برای جلوگیری از ایجاد زخم در بیماران مبتلا به آبله از پنبه استفاده کرد و آن را برای مراقبت از چشم،گلو،پلک،گوش و بینی توصیه کرده است.در زمینه اداره و مدیریت بیمارستان،یکی از ابداعات وی تأسیس بخش بیماران روانی در بیمارستان معتضدی بغداد بوده است.

رازی مؤلف و پژوهشگر پر کاری بود.طبق فهرستی که ابوریحان بیرونی در کتاب "فهرست کتب رازی" ارائه کرده،رازی مؤلف 184 کتاب در زمینه های مختلف است؛56 کتاب در رابطه با طب،33 کتاب منطق،7کتاب ریاضیات و اخترشناسی،10 کتاب تفسیر و تخلیص کتاب های پزشکی و فلسفی دیگران،7کتاب علوم فلسسفی و تخمینی،17 کتاب ماوراءالطبیعه،6 کتاب الهیات،14 کتاب کیمیا،22 کتاب کفریات،2کتاب فنون مختلفه و  10 کتاب در موضوعات مختلف.

مهم ترین سند تاریخی درباره ی تولد و مرگ رازی،"فهرست کتب رازی"نوشته ابوریحان بیرونی است.در این کتاب تولد رازی در ماه شعبان سال 251ه.ق و در گذشت او در 5 شعبان 313ه.ق آمده است.در این کتاب علاوه براینکه ابوریحان بیرونی صریحاً تاریخ ولادت و وفات رازی را متذکر شده است،عمر او را شصت و دو سال و پنج روز قمری و شصت سال و دو ماه و یک روز شمسی،به طور دقیق آورده.[1]

[1] منبع:کتاب زندگینامه دانشمندان و مخترعان ایران و جهان،مؤلف:ناصر نثار