بسم الله الرحمن الرحیم
فصل پنجم
ابعاد تربیّت
ابعاد تربیت اسلمی :1-بعد جسمانی،2-بعد عقلانی،3-بعد اجتماعی،4-بعد عاطفی که با یکدیگر ارتباط متقابلی دارند.
بعد جسمانی: هدف از تربیت جسمانی فراهم کردن زمینه رشد تن و تأمین سلامت آن ،به منظور دستیابی به اهداف بالاتر همچون تربیتِ روحانی و سلامت نفس است..
بعد عقلانی
شناخت عقلانی : شناخت عقلانی متفاوت با ادراکات حسّی است،چرا که این شناخت از طریق تفکّر و اندیشه است.
پرورش و تربیت عقل : این بخش به دو قسمت عوامل رشد عقل و موانع رشد عقل تقسیم میگردد.
عوامل رشد عقل :علم و تفکّر:
*علم: علم انسان دو نوع است،ذاتی و اکتسابی.ذاتی که از ابتدای تولّد همراه انسان است و اکتسابی که خودِ فرد باید در جهت کسب آن بکوشد که کسب و استفاده ی از علم،موجب رشد عقل است.
*تفکّر:
- مباحث تفکّر:تفکّر در روح و جسمِ انسان-تفکّر در جهان هستی و طبیعت-تفکّر در قرآن-تفکّر در تاریخ و تجاربِ پیشینیان و ...
· شیوه ی تفکّر:شیوه ی تفکّر باید به گونه ای باشد که عقل را از خطا مصون بدارد و آن را به خوبی هدایت کند؛برای این کار،مقدّماتِ تفکّر باید به خوبی و درستی انتخاب شوند به تفکّر نیز سامان و نظم داده شود.
· آزاذی تفکّر:اسلام به آزادی اندیشه توصیه میکند و از تقلید های کورکورانه،پیروی بدون اندیشه از اکثریت،تبعیت بی قید و شرط از سران جامعه،از دست دادن استقلال فکری و هرچه که مخالف آزادی مشروعِ فکر باشد،دوری میکند.
موانعِ رشد عقل : هوای نفس-بردگی فکری-تکیه بر ظنّ و شک-تبلیغات.
- هوای نفس:هوای نفس باید کنترل گردد تا عقل رشد کند،زیرا میان این دو تضاد است.شهوت،غضب،تکبّر،طمع و لجاجت از هواهای نفس اند.
- بردگی فکری: یعنی تقلید کورکورانه و بی چون و چرا که مانع رشد عقل است.
- تکیه بر ظنّ و شک:از آفات دیگر عقل است؛تکیه گاهیست سست که نباید به آن تکیه کرد.
- تبلیغات:ظالمان با ایجاد فساد در اخلاق،فرهنگ،هنر،علم و ...،سعی در مخدوش کردن نورِحق،درک و عقل انسان ها دارند،پس باید در یافتن حقیقت و منابع صحیح اهتمام شود.
- فقر،رفاه زدگی،بیکاری و پرکاری و مصاحبت با ابلهان نیز موجب رکود عقل است.
بعد عاطفی:عاطفه گرایشی است که از رابطه ی فرد و موجود میان آن ها برقرار میگردد و عامل آن استعداد های روانی فرد است.
معنا و مفهوم تربیت عاطفی:هدف از تربیت عاطفی،کنترل عواطف و احساسات و بهره گیری به موقع از آ« ها در جهت های مطلوب،است.
کنترل عواطف:اگر اِعمال عواطف،فاقد کنترل و هدایتی معقول باشد،زیان بار خواهد بود؛عوامل کنترلِ عواطف،عقل و ایمان هستند؛عقل وسیله ی تشخیص و ایمان برای تسلّط.
احساسات متعالی:حسّ زیبای،حسّ اخلاقی و حسّ پرستش را احساسات متعالی گویند که کنشأ بروز کمالات انسانی و الهی اند.
بعدد اجتماعی:علمای اجتماعی،انسان را به سه دلیل،اجتماعی میدانند:
- اوّل:فطری و ذاتی
- دوّم:اجباراً برای رفع نیاز
- سوّم:از روی تعقّل و تدبّر
مفهوم و هدف تربیت اجتماعی: تربیت اجتماعی پرورش و هدایت فرد است برای آنکه فرد به زندگی اجتماعی علاقه مند گردد و نقش و مسئولیت خویش را با موفقیت انجام دهد و به حقوق متقابل خود و افرادِ جامعه پایبند باشد،همچنین به حقوق متقابل خود و جامعه و از حقوق خود نیز بهره ببرد.
اسلم و تربیت اجتماعی: اسلا نیز انسان را اجتماعی میداند و تعالیش را در جامعه میسّر میداند،از این رو برای روابط اجتماعی،اصول،ضوابط و حدودی رامعیّن کرده.
محور روابط اجتماعی در اسلام:در اسلام ،معشرت با مردم بر اساس منافعِ شخصی نیست و این روابط با محوریت خدا و برای خداست و در چهارچوب حدود متقابل افراد جامعه است.
ایمان و وجدان به محور قرار گرفتن خداوند در روابط کمک میکنند.
روابط انسانی:روابطی است که یک مسلمان بر اساس حقوق متقابل و ملاحضات انسانی،باهم نوع خود،صرف نظر از عقیده دارد.
این روایط دارای اصولی است:
- اصل انسان دوستی
- اصل رفتار اسلامی و حسن اخلاق
- اصل رعایت عدل عمومی
- اصل رعایت حقوق ویژه اشخاص(پدر،مادر،معلّم و... )
روابط ایمانی:روابطی که در جامعه ی اسلامی است و مبنای دینی دارند.
اصول:
- اصل برادی و محبّت
- اصل مصابره(همیاری در صبر)
- اصل مرابطه(تحکیم روابط)
- اصل مشورت و نصیحت
چند توصیه اخلاقی:
- سلام کردن
- مصافحه کردن(دست دادن)
- احترام به بزرگان
- عطوفت به کودکان
- دستگیری و کمک به مستمندان
- مواسات[1]
- ایثار[2]
[1] مؤمن،برادر دینی خود را در دارایی هایش برای رفع نیاز برادرِ خود سهیم و یکسان بداند.
[2] برادر دینی خود را در دارایی هایش بر خو برتری بدهد.
.: Weblog Themes By Pichak :.